Pagina aangepast op 4 september 2024
Deze pagina is deel van drieluik:
– context
– De (kwetsbare) Ander
– maatschappelijke houtrot (pagina in ontwikkeling)
Wie zichzelf redt krijgt respect, wie afhankelijk is verliest het
Bron: Wie wil er nou niet zelfredzaam zijn. De mythe van zelfredzaamheid door Richard de Brabander, 2014.
Mijn overtuiging is dat het gebrek aan aandacht voor De (kwetsbare en gekwetste) Ander in de nafase van de Martinair crash geen uitzondering is. Ook al in niet in 1992.
Het past in het patroon (de wetmatigheid?) hoe mensen (privé, maar ook namens organisatie/instituties) met elkaar omgaan; helemaal wanneer er ‘hogere belangen’ (lees: geld en goede naam) spelen en -de illusie van- veiligheid op het spel staat.
Dit proces wordt versterkt omdat een onwelgevallige boodschap (zoals: het leven is niet veilig, het vangnet werkt ook niet goed, je staat er uiteindelijk alleen voor) liever niet gehoord wordt; een vorm van zelfbescherming door wegkijken, een vorm van victim blaming.
Mensen…
Mensen overschatten zichzelf
“Mensen praten met elkaar en denken dan vaak dat ze elkaar begrijpen. Maar ondertussen vangen we de gegeven informatie op vanuit ons eigen denkkader. Een groot deel van de tijd vullen we zaken gewoon in vanuit persoonlijke ervaringen en ideeën. Soms merk je op tijd dat je dit doet. Maar vaak heb je het niet eens door, gewoon omdat je eigen wereldbeeld zo volstrekt logisch is.”
Bron: filosovaardig.nl/blog/voorbeeldgesprekken/we-begrijpen-elkaar-niet-maar-denken-van-wel/
Mensen onderschatten De Ander
“Dat aardig wat mensen slachtoffers beschuldigen, blijkt uit een wat oudere, Britse enquête …
Waarom denken mensen zo? Volgens sociaal psycholoog Melvin Lerner komt die neiging tot victim blaming voort uit wat hij noemt the just world-theorie. … Lerner verklaart dat uit ons rotsvast geloof in een rechtvaardige wereld (‘just world’), waarin de dingen met een reden gebeuren. Als je je best doet, word je beloond. Als je er met de pet naar gooit, ben je de klos. In zo’n wereld moeten de slachtoffers het onheil wel over zichzelf hebben afgeroepen.”
Bron: Waarom slachtoffers vaak de schuld krijgen, Psychologiemagazine, 15 september 2016.
Mensen hebben behoefte aan een illusie van veiligheid
The knowledge of horrible events periodically intrudes into public awareness but is rarely retained for long. Denial, repression, and dissociation operate on a social as well as an individual level.
Uit Trauma and Recovery, Judith Lewis Herman (1992)
“…Daarnaast willen mensen hun eigen beeld van een veilige wereld overeind houden, denkt Iva Bicanic, hoofd van het Landelijk Psychotraumacentrum …
Bron: Waarom slachtoffers vaak de schuld krijgen, Psychologiemagazine, 15 september 2016.
Gedachte Cor ten Hove bij het bovenstaande:
Mensen zijn niet alleen geneigd de oorzaak van ingrijpende gebeurtenissen bij ‘slachtoffers’ te leggen. Ook het houden van blijvende klachten wordt vaak als eigen tekortkoming van het ‘slachtoffer’ gezien.
We kunnen ons nauwelijks verplaatsen in De (kwetsbare en gekwetste) Ander.
De Forel:
Als een forel, opspringend naar een vlieg aan de haak wordt geslagen, merkt dat hij niet langer vrij rond kan zwemmen dan begint hij spartelend en spattend te vechten. Soms lukt het hem te ontsnappen. Vaak is de overmacht natuurlijk te groot.
Op dezelfde wijze worstelt een mens met zijn omgeving en met de haken die hem bedreigen. Soms komt hij zijn moeilijkheden te boven, soms zijn ze hem te machtig.
De wereld ziet alleen maar deze worsteling en beoordeelt het in vrijwel alle gevallen verkeerd.
Het is immers voor een vrije vis moeilijk te begrijpen wat er omgaat in een vis die aan de haak is geslagen.
Karl A. Menninger
Tenslotte, mijn gedachte:
de opgave voor een slachtoffer is niet alleen om te verwerken wat gebeurd is. Zelfs is het niet alleen een strijd ‘tussen mens en macht’ maar vaak een strijd ‘met zowel mede-mens als macht’: draaglast kan draagkracht dan al snel overstijgen.
Leestip:
Waarom empathie en macht slecht samengaan, column uit 2022. Een andere context, de onderliggende mechanismen zijn gelijk. Onder andere de constatering: Het slachtoffer als zondebok