Pagina aangepast: 22 februari 2025
“We hebben inderdaad niet gewerkt met professionals, maar moet dat dan?”
Martinair woordvoerder Udo Buijs in reactie op klachten van getroffenen over de gebrekkige psychosociale nazorg door Martinair.
Bron: De Stem, 20 december 1993
“… dat Martinair, die de hulp coördineert, tot op heden op adequate wijze eigen medewerkers, bedrijfsartsen en psychologen inschakelt bij de geestelijke nazorg van de slachtoffers.”
Minister Hirsch Ballin, na Kamervragen over de tekortschietende nazorg én het verzoek van de Anthony Ruys Stichting aan de Staatssecretaris van Volksgezondheid om de coördinatie van de psycho-sociale nazorg ter hand te nemen:
Bron: De Telegraaf, 18 januari 1994
NB door Cor ten Hove: Wensdenken van de minister?
Nazorg is een term die gebruikt wordt voor psychische/psycho-sociale begeleiding na een ramp of andere ingrijpende gebeurtenis.
Nazorg is een verwarrende en misleidende term. Nazorg is noodzakelijke zorg.
Door de woordkeuze lijkt nazorg meer luxe dan noodzaak. Vandaar dat de nazorg ná de Martinair crash in Faro zo slecht geregeld werd en bleef? Ondanks alle signalen van tekortschietende zorg.
Na bijvoorbeeld een ramp of andere ingrijpende gebeurtenis is zorg door professionals en ook vrijwilligers belangrijk. Ná de acute zorg is nazorg belangrijk om o.a. het resultaat van de behandeling te doen beklijven en patiënten/mensen te helpen om te gaan met de nieuwe situatie. Dat geldt niet alleen bij bijvoorbeeld gebroken / geamputeerde benen.
Als vergelijking: de brandweer blust, sluit gas af zodat brand niet verergert én blust na.
NB Bij FARO werd het gas onvoldoende afgesloten, waardoor brand en brandschade verergerden. De ramp-na-de-ramp.
Ondanks lessen van eerdere vliegrampen (SLM crash in Zanderij en ElAl crash in Bijlmer) komt er na de Martinair crash in Faro geen centraal georganiseerde actieve zorg door professionals, de overheid speelt al helemaal geen rol.
Er is geen aandacht voor dat gevolgen zoals Post Traumatische Stress (PTSS) vaak met grote vertraging optreden én er is geen bewustzijn dat PTSS het dagelijks en communicatief functioneren van de getroffenen nadelig beïnvloedt. Omgekeerd wordt al helemaal nauwelijks gezien: dat minder, maatschappelijk, functioneren een aanwijzing is voor een verstoring als PTSS.
De onprofessionele en ongecoördineerde psycho-sociale nazorg vergrootte de gevolgen nodeloos .
Onbegrijpelijk: Martinair regelt psychosociale nazorg
Het blijft onbegrijpelijk dat Martinair (een commerciële luchtvaartmaatschappij!) met verschillende petten, zoals: verantwoordelijke voor de crash, beïnvloeder van het crashonderzoek, ‘letselschade-verzekeraar’ voor de getroffenen en (financieel) belanghebbende ook nog eens de psychosociale hulp aan de getroffenen coördineert.
Het beeld is dat de juridische wenselijkheid de hulpverlening bepaalt.
NB Door berichten in de media wordt mij pas eind 1993 duidelijk dat Martinair deze hulp coördineert. De twee (?) telefoontjes die ik in de loop van 1993 van Martinair medewerkers krijg, heb ik nooit als zelfs maar een poging tot hulpverlening opgevat; meer als mislukte poging tot ‘hand op uw schouder‘. Want, gestelde vragen werden niet beantwoord.
Overigens: al met de repatriëring van de overlevenden uit Faro vraagt Martinair niet om professionele hulp voor de vliegangst-begeleiding van terugvliegende passagiers.
De ongeschiktheid van Martinair als psychosociale hulpverlener is dus geen verrassing.
Over gevolgen:
Uit Eerste FARO gevolgen enquête (COT januari 1998): lichamelijke en psychische gevolgen;
Uit Tweede FARO gevolgen enquête (COT, december 1998): oordelen van passagiers en nabestaanden
Tenslotte
De gezondheidsklachten van passagiers en nabestaanden waren divers, gecompliceerd en voorspelbaar.
Het ontbreken van onafhankelijke en gecoördineerde professionele zorg heeft naar mijn mening tot o.a. meer onnodige gezondheidsklachten, -maatschappelijke- uitval en hogere kosten geleid.